Tập huấn dạy học dự án, dạy học theo dự án, dạy STEM&STEAM

Năm học này, với chủ đề “Trường THPT Chuyên Lê Quý Đôn thay đổi để đón nhận thử thách”, nhà trường sẽ tích cực thực hiện công tác bồi dưỡng thường xuyên của giáo viên thông qua việc mời các chuyên gia giáo dục tập huấn các phương pháp dạy học tích cực cho toàn thể giáo viên ngay tại trường. Các lớp tập huấn đầu tiên được thực hiện trong 10 ngày đầu của tháng 11 về Dạy học theo Dự án, Dạy học dự án và dạy học STEM&STEAM.
Chương trình tập huấn Dạy học dự án, dạy học theo dự án đã diễn ra trong hai ngày 2-3/11/2019. Chương trình được thực hiện bởi Giảng viên hướng dẫn Hoàng Thị Hiền - chuyên gia giáo dục toàn cầu của Microsoft (Global MIE Expert); chuyên gia giáo dục STEM & STEAM, được đào tạo bởi “U.S. Space Academy for Educators” & “EIE Teacher Educator Institute”, chuyên gia cố vấn và đào tạo cho hệ thống các trường học và các cộng sự. Chương trình cũng có sự kết hợp hỗ trợ của chuyên gia, giáo viên xuất sắc đến từ Hoa kỳ Jennifer Cheesman tập huấn các kỹ thuật dạy học hiện đại nhất cùng việc sử dụng Tiếng Anh trong giảng dạy. Các nội dung được giới thiệu trong lớp tập huấn dạy học dự án:
-Tìm hiểu tổng quan về dạy học Dự án, phân loại Dự án.
- Thực hành trải nghiệm các Dự án Bài Học & chủ đề (Dự án kĩ năng, nội môn, Dự án nhỏ theo chương trình sách giáo khoa, thời gian thực hiện ngắn, học sinh thực hiện sản phẩm học tập trong giờ học).
- Phương pháp xây dựng mục tiêu dự án đáp ứng chuẩn kiến thức và năng lực của chương trình giáo dục phổ thông mới & mục tiêu SMART.
-Thực hành xây dựng và phân tích một dự án mẫu liên môn.
- Xây dựng ý tưởng & nâng cấp dự án trên từ đơn giản đến phức tạp (ứng dụng công nghệ thông tin, liên kết với các đơn vị hỗ trợ, các giáo viên trong trường trong nước hoặc Quốc Tế cùng thực hiện).
- Xây dựng Kế hoạch thực hiện, kế hoạch hỗ trợ Dự án.
- Xây dựng Rubric đánh giá đa chiều dự án.
- Xây dựng kế hoạch báo cáo, trình bày & lan tỏa Dự án
Thông qua 2 ngày tập huấn, các thầy cô trường THPT Chuyên Lê Quý Đôn đã thu hoạch được kết quả vượt xa những gì mong đợi.
1. Bất ngờ và hưng phấn
Có vô vàn những điều bất ngờ đến từ lớp tập huấn dạy học dự án của cô Hoàng Thị Hiền. Nhiều thầy cô đã hình dung hai ngày tập huấn sẽ vô cùng mệt mỏi và căng thẳng với cách thức học tập quen thuộc: giảng viên (chuyên gia) truyền đạt kiến thức, học viên nghe, ghi chép. Tuy nhiên khi cô Hiền bắt đầu khởi động buổi học, các thầy cô nhà trường đã được đón nhận từ bất ngờ này đến bất ngờ khác.

Bất ngờ đầu tiên đến từ chính cô Hoàng Thị Hiền  – một giảng viên xuất sắc với vốn kiến thức chuyên sâu trên nhiều lĩnh vực, kĩ năng phong phú, đầy nhiệt huyết, sự say mê và tinh thần làm việc không biết mệt mỏi. Dường như ở cô lúc nào cũng cháy bùng khao khát học hỏi, khao khát chia sẻ, khao khát đổi mới. Chính nhiệt huyết và tác phong làm việc nghiêm túc của cô đã tiếp lửa và truyền động lực cho tất cả các thầy cô nhà trường.

Giảng viên Hoàng Thị Hiền

Bất ngờ còn đến từ cách thức truyền đạt rất đặc biệt của cô. Mỗi buổi học bắt đầu bằng các bài tập vận động để tạo năng lượng tích cực, bên cạnh đó, các thầy cô còn được trải nghiệm cách làm việc theo nhóm (hứng khởi đến ngay từ cách lựa chọn nhóm, đặt tên nhóm, giới thiệu nhóm…). Trong 2 ngày tập huấn, các thầy cô như được trở lại tuổi học trò, cùng nhau hăng say làm việc, cũng lúng túng khi nghe cô đặt câu hỏi, cũng hào hứng giành nhau quyền trả lời, cùng nhóm xây dựng, phản biện, bổ sung ý kiến cho nhóm bạn. Mặc dù lịch học khá căng thẳng, buổi sáng từ 7h30' đến 11h30', buổi chiều từ 14h đến 17h30' nhưng dường như không ai cảm thấy mệt mỏi, đôi khi các thầy cô học tập say sưa quên cả giờ nghỉ. Ai cũng rất hào hứng khi được khai thác kiến thức và kĩ năng thông qua các phương pháp học tập hiện đại nhất, trong đó tất cả cùng tư duy, tất cả cùng hoạt động, tất cả cùng sáng tạo.
2. Nâng cao kiến thức
Dạy học dự án là phương pháp mà giáo viên đã được tiếp xúc và tiến hành thực hiện trong vài năm trở lại đây, tuy nhiên về cơ  bản, các thầy cô vẫn chưa hiểu đầy đủ, tường tận bản chất, cách thức thực hiện đối với một dự án, dẫn đến việc thực hiện còn mang tính nửa vời, hiệu quả đạt được không cao. Từ lớp học của cô Hoàng Thị Hiền, thầy cô nhà trường được cung cấp kiến thức đầy đủ nhất về dạy học dự án (bản chất, đặc điểm, phân loại, ưu nhược điểm…), quy trình thực hiện một dự án qua các hoạt động thực hành trải nghiệm các dự án bài học và chủ đề (dự án kĩ năng, nội môn, dự án nhỏ theo chương trình sách giáo khoa, thời gian thực hiện ngắn, học sinh thực hiện sản phẩm học tập trong giờ học). Bằng các hoạt động phân tích dự án mẫu đạt giải cao trong nước và nước ngoài (quan sát, phân tích quá trình thực hiện dự án, sản phẩm dự án…), thầy cô nhà trường đã có được cái nhìn toàn diện và thấu hiểu bản chất của dạy học dự án. 

 Thông qua chương trình đào tạo, các thầy cô cũng có dịp tiếp cận với các phương pháp dạy học dự án của nhiều trường với hiệu quả và chất lượng tốt. Nhiều tài liệu nghiên cứu được chuyên gia cung cấp giúp góp phần nâng cao năng lực và bồi dưỡng với các kĩ năng dạy học dự án cho các thầy cô giáo.
3. Phát triển kĩ năng
Dù chỉ với 2 ngày học tập ngắn ngủi, nhưng bằng tâm huyết và khả năng truyền đạt tuyệt vời của cô Hoàng Thị Hiền, các thầy cô nhà trường đã phát triển được rất nhiều kĩ năng cần thiết.
Trước hết đó là các kĩ năng thiết kế poster, vẽ sơ đồ tư duy (mind map)… Các thầy cô giáo còn được học cách quản lý, tổ chức các hoạt động trong lớp học, đặc biệt là các phương pháp làm việc nhóm, thuyết trình theo chặng, cách kiểm tra, đánh giá, xếp loại từng cá nhân, từng nhóm, Visual thinking, Think – Pair – Share, Open Mindset, Godden circle…


Đến với buổi tập huấn, các thầy cô giáo đã phát huy được tính tích cực, chủ động, sôi nổi thảo luận, mạnh dạn trao đổi với giảng viên những vấn đề còn thắc mắc, mọi người cùng nhau đưa ra ý kiến, giải quyết bài tập của giảng viên một cách sáng tạo và hiệu quả.
Qua hai ngày học tập, các thầy cô đã được thực hành thiết kế một dự án dựa trên chương trình Giáo dục phổ thông tổng thể của Bộ Giáo dục và Đào tạo. Chỉ trong khoảng thời gian ngắn, rất nhiều dự án học tập nội môn và liên môn thú vị đã được các thầy cô trường xây dựng và nhận được đánh giá cao từ giảng viên.
4. Thay đổi tư duy
Trong cuộc đời dạy học của mỗi giáo viên, đã không ít lần chúng ta than phiền rằng học sinh không chú ý, học tập uể oải, chống đối, lười nhác… Học sinh thì mệt mỏi, băn khoăn vì sao chúng phải học những đơn vị kiến thức dường như không giúp ích được gì cho thực tế cuộc sống trong tương lai. Nguyên nhân chính dẫn đến tình trạng này có lẽ xuất phát từ việc giáo viên vẫn còn quá chú trọng vào lí thuyết mà chưa quan tâm đích đến thật sự của các bài học, đó là hướng vào thực tiễn. Rõ ràng, dạy học theo dự án là một phương pháp hiệu quả trong việc hướng đến mục đích cuối cùng là phục vụ các nhu cầu thiết thực nhất của cuộc sống và hướng học sinh đến sự phát triển toàn diện. Qua 2 ngày tập huấn, cô Hoàng Thị Hiền đã thực sự thay đổi tư duy dạy học của rất nhiều thầy cô giáo trong trường. Các thầy cô đã hiểu được tầm quan trọng và ý nghĩa thiết thực của dạy học dự án cũng như những lợi ích tuyệt vời mà nó mang lại đối với người học.
Khác với phương pháp dạy học truyền thống, nơi giáo viên đóng vai trò chủ động trong mọi hoạt động, còn dạy học theo dự án mang lại sự đổi mới trong vai trò của giáo viên và học sinh. Người giáo viên đóng vai trò là người hướng dẫn, tư vấn cho các hoạt động của học sinh thay vì “cầm tay chỉ việc” cho học sinh của mình. Giáo viên nhìn ra sự liên quan của bài học tới các vấn đề trong cuộc sống, hình thành ý tưởng về một dự án để học sinh đóng vai trò là người thực hiện.
Trong quá trình thực hiện dự án, người dạy và người học quan tâm nhiều đến các sản phẩm được tạo ra. Sản phẩm không phải là những thu hoạch thuần túy về mặt lí thuyết mà trong đa số các trường hợp, các dự án tạo ra các sản phẩm mang tính xã hội. Sản phẩm có thể là vật chất, phi vật chất, bản thiết kế hoặc kế hoạch phục vụ cho những nhu cầu thiết yếu của đời sống hàng ngày..
a6,a7a8
Giáo viên không chỉ là người chỉ dạy, họ còn là người truyền cảm hứng. Giáo viên cần biết lựa chọn tài liệu, biết khơi gợi sự tò mò của học sinh, chạm được tới cảm xúc của học sinh để từ đó học sinh là người giải quyết vấn đề. Học sinh yêu thích nội dung đó, tự giác có nhu cầu chinh phục kiến thức. Việc học sẽ dễ dàng và hiệu quả khi học sinh tự trải nghiệm.
Thay đổi tư duy sẽ thúc đẩy khao khát hành động. Ngay sau khi khóa học kết thúc, nhiều thầy cô đã bộc lộ mong muốn xây dựng được nhiều dự án học tập hiệu quả nhằm đem lại niềm hứng khởi cho học sinh trong mỗi giờ học cũng như giúp các em phát triển toàn diện về kiến thức, kĩ năng, năng lực, đáp ứng yêu cầu của những công dân toàn cầu trong tương lai.
Sau 2 ngày tập huấn, cô Hiền bày tỏ sự hài lòng về tinh thần học tập của các thầy cô nhà trường, cô nói: Hiếm có đơn vị nào khiến tôi cảm thấy “vất vả” như trường THPT Chuyên Lê Quý Đôn Điện Biên. Các thầy cô đều tiếp thu kiến thức rất nhanh, vô cùng cầu thị và sáng tạo, làm được các dự án tốt, sâu kĩ khiến tôi phải mất rất nhiều thời gian để đưa ra các nhận xét xác đáng nhất. Lời khen ngợi của cô chính là tín hiệu tích cực cho thấy triển vọng về đội ngũ giáo viên nhà trường trong tương lai sẽ đáp ứng tốt những phương pháp, kĩ thuật dạy học tiên tiến nhất trên thế giới.
Có rất nhiều những điều mới mẻ, hữu ích và thú vị đã đến qua 2 ngày tập huấn về dạy học dự án cùng giảng viên Hoàng Thị Hiền. Không chỉ vậy, cô Hoàng Thị Hiền sẽ tiếp tục làm việc và hỗ trợ nhà trường đến hết ngày 10/11/2019. Đây là khoảng thời gian quý báu đối với tất cả các giáo viên trong trường khi có cơ hội cùng lúc làm việc với 2 chuyên gia xuất sắc của Mỹ và Việt Nam về dạy học dự án, dạy học STEM (cô Jennifer Cheesman và cô Hoàng Thị Hiền). Hi vọng các thầy cô sẽ tận dụng thật tốt cơ hội học tập, bồi dưỡng nâng cao năng lực để đáp ứng kì vọng ngày càng cao của xã hội.
Trong những ngày tới chuyên gia Hoàng Thị Hiền cùng giảng viên xuất sắc đến từ Hoa kỳ Jennifer Cheesman tiếp tục hướng dẫn các tổ nhóm chuyên môn xây dựng và thực hành các nội dung dạy học vừa được tập huấn ngay tại các lớp học. Nội dung tập huấn dạy học STEM&STEAM sẽ được tiếp tục vào ngày 9,10/11/2019.
Với sự quan tâm, đầu tư vào công tác đào tạo đội ngũ giáo viên của Ban Giám hiệu nhà trường, chúng ta cùng chờ đón những điều mới mẻ, những bứt phá mới trong công tác giảng dạy của giáo viên trường THPT Chuyên Lê Quý Đôn trong năm học 2019 - 2020.
* Một số sản phẩm của các thầy cô:
Thiết kế poster tuyên truyền